Trong thời đại công nghệ phát triển mạnh mẽ, việc sử dụng trí tuệ nhân tạo (AI) để tái hiện những người đã khuất đang trở thành một chủ đề gây tranh cãi. Gần đây, một sự kiện âm nhạc đã gây xôn xao khi ca sĩ Ozzy Osbourne, người vừa qua đời, bất ngờ xuất hiện dưới dạng một mô hình AI. Điều này đã khiến nhiều người đặt ra câu hỏi về đạo đức và ý nghĩa của việc “hồi sinh” những người đã mất.
Buổi hòa nhạc diễn ra tại Charlotte, Bắc Carolina, không chỉ có sự xuất hiện của Ozzy mà còn có những ngôi sao đã khuất khác như Michael Jackson, Tina Turner và Bob Marley, tất cả đều được tái hiện bằng công nghệ AI. Sự kiện này đã thu hút sự chú ý của công chúng, nhưng cũng không thiếu những ý kiến trái chiều. Một số người cho rằng việc này là thiếu tôn trọng và không phù hợp, trong khi những người khác lại xem đây là một cách tôn vinh và ghi nhớ những nghệ sĩ đã ra đi.
Ảnh: MIT Technology Review
Trong khi sự kiện của ca sĩ Rod Stewart diễn ra, một cuộc tranh luận khác cũng nổ ra khi Jim Acosta, một cựu phóng viên, đã phỏng vấn phiên bản kỹ thuật số của Joaquin Oliver, một nạn nhân trong vụ xả súng tại trường học ở Florida. Cha mẹ của Oliver cho biết họ cảm thấy may mắn khi được nghe lại giọng nói của con trai mình thông qua công nghệ này.
Tháng 6 vừa qua, một nhân vật nổi tiếng trong giới công nghệ cũng đã chia sẻ một video AI về mẹ quá cố của mình, cho thấy sự phát triển của công nghệ này đang ngày càng trở nên phổ biến. Những ví dụ này cho thấy rằng việc “hồi sinh kỹ thuật số” đang trở thành một xu hướng mới, với nhiều công cụ AI cho phép tạo ra các phiên bản ảo của những người đã khuất từ dữ liệu mà họ để lại.
Chuyên gia tâm lý Elaine Kasket cho biết, công nghệ hiện nay đã cho phép việc tái hiện những người đã khuất trở nên dễ dàng hơn bao giờ hết. Với sự phát triển của các mô hình ngôn ngữ lớn, việc tạo ra một phiên bản ảo chân thực của một người đã mất không còn là điều khó khăn. Chỉ cần có đủ dữ liệu như tin nhắn, email hay hình ảnh, việc này có thể được thực hiện một cách nhanh chóng.
Trước đây, ý tưởng về “sự bất tử ảo” có vẻ như là một giấc mơ xa vời, nhưng giờ đây, với sự phát triển của AI, việc tạo ra các bot và hình đại diện tương tác đã trở nên dễ dàng và chi phí thấp hơn. Nhu cầu về các dịch vụ này cũng đang gia tăng, đặc biệt là ở một số quốc gia như Trung Quốc, nơi mà việc tạo ra các phiên bản số cho người đã khuất đang trở thành một ngành công nghiệp phát triển.
Theo một khảo sát gần đây, có khoảng 14% người tham gia cho biết họ cảm thấy an ủi khi tương tác với phiên bản kỹ thuật số của người thân đã mất. Điều này cho thấy rằng, đặc biệt là trong giới trẻ, có một sự cởi mở nhất định đối với ý tưởng này.
Mong muốn duy trì mối liên hệ với người đã khuất không phải là điều mới mẻ. Trước đây, người sống thường giữ lại những kỷ vật, xem ảnh hay nghe lại những tin nhắn để cảm thấy gần gũi hơn với người đã mất. Tuy nhiên, việc sử dụng công nghệ để tạo ra một phiên bản ảo có thể mang lại những cảm xúc phức tạp hơn.
Giáo sư triết học Michael Cholbi cho rằng, từ xa xưa, con người đã tìm cách kết nối với nhau, ngay cả khi đã khuất. Việc tạo ra các tượng đài hay đài tưởng niệm là một phần trong nỗ lực này. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là AI sẽ mang lại điều gì mới mẻ cho quá trình này?
Những lo ngại về nỗi đau kéo dài
Louise Richardson, một nhà nghiên cứu về nỗi đau buồn, cho biết rằng việc tạo ra phiên bản kỹ thuật số của người đã khuất có thể khiến nỗi đau kéo dài hơn. Mặc dù các bot có thể giúp giảm bớt nỗi nhớ, nhưng chúng cũng có thể cản trở quá trình chấp nhận sự mất mát. Việc tương tác liên tục với một phiên bản ảo có thể khiến người sống không thể thực sự đối diện với nỗi đau của mình.
Các chuyên gia cũng nhấn mạnh rằng quyền riêng tư của người đã khuất cần được bảo vệ. Khi một người qua đời, thông tin cá nhân của họ không nên bị sử dụng để tạo ra các phiên bản ảo mà không có sự đồng ý của họ. Điều này đặt ra câu hỏi về quyền được chết và quyền kiểm soát thông tin cá nhân.
Nathan Mladin, tác giả của cuốn sách về AI và thế giới bên kia, cho rằng việc tạo ra các phiên bản ảo có thể dẫn đến sự phụ thuộc của người sống vào những bot này, thay vì giúp họ chấp nhận và chữa lành. Điều này có thể tạo ra một vòng luẩn quẩn, nơi mà người đau buồn không thể thoát ra khỏi nỗi đau của mình.
Cuối cùng, việc sử dụng AI để tái hiện người đã khuất không chỉ là một vấn đề công nghệ mà còn là một vấn đề đạo đức sâu sắc. Nó đặt ra nhiều câu hỏi về ý nghĩa của cuộc sống, cái chết và cách mà chúng ta kết nối với nhau trong thời đại số. Có thể thấy rằng, trong khi công nghệ mang lại nhiều cơ hội mới, nó cũng cần được sử dụng một cách cẩn trọng và có trách nhiệm.
Bảo Lâm tổng hợp
