Châu Á và Australia là hai vùng đất với hệ sinh thái đa dạng, nhưng lại bị ngăn cách bởi một ranh giới vô hình mang tên Wallace. Đường ranh giới này không chỉ là một khái niệm địa lý mà còn là một yếu tố quan trọng trong quá trình tiến hóa của động vật tại hai khu vực này.
Đường Wallace, được đặt theo tên của nhà tự nhiên học nổi tiếng Alfred Russel Wallace, đã được phát hiện vào giữa thế kỷ 19. Ông là người đầu tiên nhận thấy sự khác biệt rõ rệt trong đời sống động vật giữa hai khu vực này. Wallace đã chỉ ra rằng eo biển Lombok, chỉ rộng 24 km, chính là ranh giới phân chia giữa hai vùng động vật học lớn, tạo nên một bức tranh sinh thái độc đáo.
Hàng triệu năm trước, khi mảng kiến tạo Australia va chạm với mảng kiến tạo Á – Âu, một quần đảo đã hình thành, dẫn đến sự thay đổi trong dòng hải lưu và khí hậu. Điều này đã tạo ra hai môi trường sống khác nhau: một bên là nơi sinh sống của khỉ, voi, hổ và tê giác, trong khi bên kia là nơi phát triển mạnh mẽ của thú có túi và các loài động vật đặc hữu khác.
Đường Wallace không chỉ là một đường địa chất mà còn là một ranh giới sinh học và khí hậu. Các kênh đại dương sâu như eo biển Lombok đã tạo ra một rào cản tự nhiên, khiến cho động vật khó có thể di chuyển qua lại giữa hai bên. Ngay cả trong những thời kỳ mà mực nước biển thấp hơn, sự tồn tại của các hố sâu này vẫn giữ nguyên.
Không chỉ động vật có vú, mà ngay cả chim, bò sát và nhiều loài động vật khác cũng bị ảnh hưởng bởi đường ranh giới này. Nhiều loài cá và vi sinh vật cũng cho thấy sự khác biệt di truyền rõ rệt giữa hai bên, cho thấy rằng sự pha trộn giữa các quần thể là rất hạn chế.
Giới khoa học vẫn đang tìm hiểu về những yếu tố ngăn cản sự di chuyển của động vật qua đường Wallace. Một nghiên cứu gần đây đã chỉ ra rằng môi trường sống và khí hậu có thể đóng vai trò quan trọng trong việc chia rẽ tiến hóa. Các loài động vật ở Đông Nam Á đã phát triển trong môi trường nhiệt đới, trong khi động vật ở Australia lại thích nghi với điều kiện khô hạn, dẫn đến những con đường tiến hóa khác nhau.
Dù đường Wallace không phải là một biên giới tuyệt đối, nhưng nó giúp chúng ta hiểu rõ hơn về sự tiến hóa của hàng nghìn loài động vật. Các nhà khoa học vẫn tiếp tục nghiên cứu để làm sáng tỏ hơn về vị trí và tính chất của ranh giới này, cũng như khả năng vượt qua nó của một số loài động vật có khả năng bơi, bay hoặc di chuyển linh hoạt.
Ranh giới Wallace không chỉ là một khái niệm địa lý mà còn là một phần quan trọng trong việc hiểu biết về sự đa dạng sinh học và tiến hóa của động vật trên toàn cầu.
An Khang (Theo Science Alert)
