Doanh Nghiệp Hy Vọng Cơ Chế Thử Nghiệm Thúc Đẩy Đổi Mới Công Nghệ

Trong bối cảnh công nghệ phát triển mạnh mẽ, nhiều doanh nghiệp tại Việt Nam đang kỳ vọng vào sự ra đời của Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo. Luật này không chỉ mang lại cơ hội mà còn mở ra những cánh cửa mới cho sự phát triển bền vững của ngành công nghiệp công nghệ.

Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, được Bộ Khoa học và Công nghệ soạn thảo và Quốc hội thông qua vào ngày 27/6, đã chính thức đưa cơ chế thử nghiệm có kiểm soát (sandbox) vào quy định pháp lý. Đây là một bước tiến quan trọng, cho phép các doanh nghiệp triển khai các mô hình, công nghệ hoặc chính sách mới trong một khung thời gian và phạm vi nhất định, từ đó tạo điều kiện cho sự đổi mới sáng tạo.

Luật sẽ có hiệu lực từ ngày 1/10, đánh dấu sự chuyển mình trong cách thức quản lý từ tiền kiểm sang hậu kiểm. Điều này có nghĩa là các doanh nghiệp sẽ được tự do hơn trong việc thử nghiệm và phát triển sản phẩm, tập trung vào việc đánh giá kết quả và quản lý rủi ro thay vì bị can thiệp quá sâu vào hoạt động ban đầu.

Ông Nguyễn Mạnh Tùng, Tổng giám đốc một công ty công nghệ, chia sẻ rằng nhiều startup đang gặp khó khăn do các rào cản pháp lý trong quá trình phát triển sản phẩm. Chẳng hạn, công ty của ông đang cố gắng thu thập và tái tạo hình ảnh di sản văn hóa nhưng lại thiếu các quy định rõ ràng về quyền sở hữu nội dung số, điều này gây khó khăn trong việc hợp tác với các bảo tàng và cơ quan quản lý.

Việc cung cấp nội dung số mang tính giáo dục và giải trí cũng gặp nhiều vướng mắc về giấy phép do không rõ thuộc phạm vi quản lý của cơ quan nào. Ông Tùng hy vọng rằng với cơ chế sandbox, công ty của ông có thể thử nghiệm và điều chỉnh mô hình kinh doanh một cách linh hoạt hơn.

Người trẻ đang trải nghiệm không gian “ảo hóa” trên nền tảng công nghệ mới. Ảnh: Chi Đỗ

Cũng có quan điểm tương tự, ông Trần Huy Tùng, Giám đốc một trung tâm nghiên cứu và phát triển, cho biết rằng việc thiếu cơ chế sandbox đã gây khó khăn cho các doanh nghiệp trong việc thử nghiệm công nghệ mới. Điều này đặc biệt ảnh hưởng đến các doanh nghiệp tư nhân trong lĩnh vực như giao thông thông minh, viễn thông và an ninh quốc phòng.

Ông cho biết, mặc dù thường xuyên hợp tác với nhiều đơn vị thuộc các bộ ngành, nhưng khi chuyển từ nghiên cứu sang thương mại, quá trình này thường kéo dài hoặc thậm chí phải hủy bỏ, gây lãng phí nguồn lực.

Việc luật hóa cơ chế sandbox cùng với các nội dung như “cho phép thí điểm”, “chấp nhận rủi ro” và “miễn trừ trách nhiệm” được coi là một bước tiến lớn. Cơ chế mới này sẽ tạo điều kiện cho doanh nghiệp thử nghiệm trong một môi trường pháp lý linh hoạt, giảm thiểu nguy cơ bị cấm hoặc xử phạt do chưa có quy định hiện hành. Điều này cũng giúp các startup có thể triển khai sản phẩm và dịch vụ trước khi khung pháp lý hoàn thiện, từ đó rút ngắn thời gian tiếp cận thị trường.

Ông Tùng nhấn mạnh rằng chính sách mới sẽ tạo động lực cho các startup dám nghĩ dám làm mà không sợ thất bại, khuyến khích sự đổi mới sáng tạo và mang lại nhiều tác động tích cực cho các doanh nghiệp công nghệ tại Việt Nam.

Mô hình trung tâm giám sát, điều hành giao thông thông minh. Ảnh: Phương Thảo

Nhiều chuyên gia công nghệ cũng cho rằng việc luật hóa và triển khai cơ chế sandbox sẽ mang lại ba tác động chính: giúp doanh nghiệp kiểm chứng sản phẩm và mô hình kinh doanh trước khi triển khai quy mô lớn; tạo điều kiện đối thoại giữa doanh nghiệp và cơ quan quản lý để xây dựng chính sách phù hợp; và giúp nhà đầu tư đánh giá tính khả thi của dự án thông qua dữ liệu thử nghiệm thực tế.

Tuy nhiên, để cơ chế này thực sự hiệu quả, theo đại diện một công ty công nghệ, cần đảm bảo thời gian thử nghiệm đủ dài, ít nhất từ 12 đến 24 tháng, cùng với các mốc đánh giá định kỳ. Ông cũng đề xuất quy trình tham gia sandbox cần phải rõ ràng, đơn giản và minh bạch.

Tại một cuộc họp báo gần đây, Thứ trưởng Bộ Khoa học và Công nghệ đã nhấn mạnh rằng các ví dụ như dịch vụ thanh toán di động hay cửa khẩu số là những minh chứng tiêu biểu cho cơ chế sandbox. Để triển khai thành công, cần có sự quyết tâm từ lãnh đạo các bộ ngành và địa phương.

Ông cho biết rằng nhiều nơi vẫn còn ý kiến cho rằng cơ chế sandbox chưa rõ ràng và cần có một cơ chế chung. Bộ Khoa học và Công nghệ đã đưa nội dung này vào Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, nhằm tạo ra một cơ chế chung để các ngành khác có thể áp dụng và xây dựng các quy định sandbox riêng biệt, phù hợp với đặc thù của từng lĩnh vực.

Trọng Đạt

• Nền tảng pháp lý cho khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số đang dần hình thành
• Doanh nghiệp Việt tự tin bứt phá với luật về đổi mới sáng tạo
• Nhà khoa học chia sẻ về những đóng góp của ngành cho sự phát triển của Việt Nam