Trong bối cảnh công nghệ số ngày càng phát triển mạnh mẽ, việc phân loại tài sản số trở thành một vấn đề cấp thiết. Đại biểu Thạch Phước Bình, Phó đoàn Trà Vinh, đã nêu rõ quan điểm rằng Chính phủ cần có những quy định cụ thể để phân định rõ ràng các loại tài sản số và tài sản mã hóa. Điều này không chỉ giúp đảm bảo tính pháp lý mà còn xác định nghĩa vụ thuế cho các chủ sở hữu tài sản.
Quốc hội thảo luận về dự án Luật Công nghiệp công nghệ số
Vào chiều ngày 9/5, Quốc hội đã tiến hành thảo luận về dự án Luật Công nghiệp công nghệ số, trong đó có những quy định mới liên quan đến tài sản mã hóa. Theo dự thảo, tài sản số được định nghĩa là tài sản theo quy định của Bộ luật Dân sự, được thể hiện dưới dạng dữ liệu số và được tạo ra, phát hành, lưu trữ, chuyển giao và xác thực thông qua công nghệ số trong môi trường điện tử.
Dự thảo Luật này do Bộ Khoa học và Công nghệ chủ trì xây dựng, bao gồm 7 chương và 57 điều, đã giảm 16 điều so với dự thảo trước đó được trình Quốc hội tại Kỳ họp thứ 8.
Đề xuất phân loại tài sản số
Đại biểu Bình cho rằng dự thảo hiện tại chỉ đưa ra định nghĩa chung về tài sản số mà chưa có sự phân loại chi tiết. Ông nhấn mạnh rằng đây là những khái niệm có tính chất pháp lý đặc thù, tương tự như dữ liệu cá nhân hay mã nguồn phần mềm. Do đó, ông đề nghị cần có sự phân biệt rõ ràng trong chế định về tài sản số.
Ông đã đề xuất phân loại tài sản số thành năm nhóm chính:
Dữ liệu số có thể định danh cá nhân, được điều chỉnh bởi pháp luật về dữ liệu cá nhân;
Dữ liệu phi cá nhân, bao gồm dữ liệu đã được phi cá nhân hóa hoặc không gắn danh tính con người, có thể chia sẻ, lưu trữ và kinh doanh;
Phần mềm và mã nguồn, bao gồm phần mềm thương mại, mã nguồn mở và các thuật toán mô hình AI có thể cấp phép hoặc chuyển giao;
Nội dung số có tính chất sở hữu trí tuệ như ảnh, video, âm thanh và sách điện tử, có thể được định giá;
Tài sản số có thể định giá được, bao gồm NFT, tài sản số trên nền tảng Blockchain, dữ liệu huấn luyện AI và mô hình AI đã được kiểm định.
Ý kiến từ các đại biểu khác
Đại biểu Đồng Ngọc Ba, chuyên trách Ủy ban Pháp luật và Tư pháp, cũng cho rằng việc phân biệt các loại tài sản số trong dự luật hiện tại chưa rõ ràng. Ông nhận định rằng việc phân loại tài sản số là một vấn đề phức tạp về mặt kỹ thuật, và trên thế giới cũng đang có nhiều quan điểm khác nhau về vấn đề này.
Ông Ba đã đưa ra ví dụ về “đất ảo” trong thế giới ảo Metaverse hay “tiền vàng” trong các trò chơi điện tử, nhấn mạnh rằng tài sản ảo phải gắn liền với một môi trường cụ thể để có thể xác định được tính chất của nó. Ông cũng đề nghị cần có tiêu chí kỹ thuật rõ ràng để phân biệt các nhóm tài sản số, nhằm giúp Chính phủ có cơ sở quản lý và đảm bảo an ninh trong các giao dịch liên quan.
Giải trình từ Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường
Ủy ban Khoa học, Công nghệ và Môi trường đã giải trình rằng dự thảo Luật chỉ thiết kế các quy định mang tính nguyên tắc cơ bản, nhằm tạo lập hành lang pháp lý cho tài sản số. Các nội dung liên quan đến thẩm quyền và quản lý tài sản số, bao gồm bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và trách nhiệm của các nhà cung cấp dịch vụ, sẽ được Chính phủ quy định chi tiết phù hợp với từng loại hình tài sản số.
Tài sản ảo trên môi trường điện tử là một loại tài sản số có thể được sử dụng cho mục đích trao đổi hoặc đầu tư, nhưng không bao gồm chứng khoán hay các dạng số của tiền pháp định theo quy định của pháp luật.
Tài sản mã hóa là loại tài sản số sử dụng công nghệ mã hóa để xác thực trong quá trình tạo lập, phát hành, lưu trữ và chuyển nhượng.
Theo dự thảo Luật, quản lý tài sản số sẽ bao gồm các quy định về quyền sở hữu, chuyển nhượng, sử dụng tài sản số, cũng như các quy định về thuế, tài chính, bảo mật và an toàn thông tin.
Theo số liệu từ Hiệp hội Blockchain Việt Nam, vào tháng 9/2023, giá trị tiền ảo mà Việt Nam nhận được tương đương gần 91 tỷ USD trong một năm, trong đó có khoảng 956 triệu USD liên quan đến các hoạt động bất hợp pháp.
Sơn Hà
