Cuộc Tranh Luận Xung Quanh Dự Án Máy Gia Tốc Hạt Lớn Nhất Thế Giới

Trong bối cảnh khoa học hiện đại, một dự án đầy tham vọng đang thu hút sự chú ý của cộng đồng nghiên cứu toàn cầu. Đó là kế hoạch xây dựng máy gia tốc hạt lớn nhất thế giới tại khu vực biên giới giữa Thụy Sĩ và Pháp. Tuy nhiên, dự án này không chỉ đơn thuần là một bước tiến trong nghiên cứu vật lý hạt, mà còn là một chủ đề gây tranh cãi lớn do chi phí khổng lồ và những thách thức công nghệ đi kèm.

Máy gia tốc hạt lớn tại CERN. Ảnh: CERN

Dự án này, với tổng kinh phí dự kiến lên tới hơn 30 tỷ USD, sẽ xây dựng một đường hầm hình tròn dài 91 km, nơi các hạt hạ nguyên tử sẽ được tăng tốc gần bằng tốc độ ánh sáng và va chạm với nhau. Từ những va chạm này, các nhà khoa học hy vọng sẽ khám phá ra những bí ẩn về cấu trúc của vũ trụ, từ đó mở ra những hiểu biết mới về các quy luật tự nhiên.

Tuy nhiên, không phải ai cũng đồng tình với dự án này. Nhiều nhà nghiên cứu lo ngại rằng việc đầu tư vào máy gia tốc Vòng tròn Tương lai (FCC) có thể dẫn đến việc cạn kiệt ngân sách cho các nghiên cứu khác trong lĩnh vực vật lý hạt. Họ cho rằng, dự án này đang được thúc đẩy bởi một số quan chức cấp cao mà không có sự tham gia đầy đủ của cộng đồng khoa học, điều này có thể gây ra sự chia rẽ trong giới nghiên cứu.

Cuộc tranh luận này đã khiến tạp chí Nature phải lên tiếng cảnh báo về “cuộc chiến” đang diễn ra xung quanh tương lai của vật lý hạt. Nhiều nhà vật lý hàng đầu đã bày tỏ sự lo ngại rằng việc xây dựng FCC có thể tạo ra sự phân chia sâu sắc giữa các nhóm nghiên cứu, ảnh hưởng đến sự phát triển của ngành khoa học này.

Đại diện từ CERN cho rằng FCC sẽ mở ra cơ hội chưa từng có để khám phá những khía cạnh mới của không gian, thời gian và vật chất. Dự án này nhận được sự ủng hộ từ nhiều nhà vật lý nổi tiếng và được Tổng Giám đốc hiện tại của CERN, Fabiola Gianotti, tích cực thúc đẩy. Bà nhấn mạnh rằng nếu FCC được phê duyệt, nó sẽ trở thành công cụ mạnh mẽ nhất để nghiên cứu các quy luật tự nhiên ở mức độ cơ bản nhất.

Kể từ khi thành lập vào năm 1954, CERN đã trở thành biểu tượng cho sự hợp tác khoa học quốc tế và đã có những đóng góp quan trọng trong nghiên cứu vật lý hạt. Máy gia tốc hạt lớn (LHC) của CERN đã phát hiện ra hạt Higgs vào năm 2012, một bước tiến lớn trong việc hiểu biết về cấu trúc của vũ trụ. Tuy nhiên, LHC dự kiến sẽ ngừng hoạt động vào năm 2040, để lại nhiều câu hỏi chưa được giải đáp về bản chất của vật chất tối và các hiện tượng vũ trụ khác.

Để giải quyết những vấn đề này, CERN đã đề xuất xây dựng một máy gia tốc mới, mạnh mẽ hơn LHC. Dự án này sẽ được thực hiện theo hai giai đoạn: giai đoạn đầu tiên sẽ tập trung vào việc tạo ra một lượng lớn hạt Higgs, trong khi giai đoạn tiếp theo sẽ chuyển sang va chạm proton ở năng lượng cực cao. Tuy nhiên, công nghệ cần thiết để thực hiện điều này vẫn chưa được phát triển, và một số nhà khoa học lo ngại rằng FCC có thể tiêu tốn ngân sách cho vật lý hạt trong nhiều thập kỷ tới.

Thay vì đầu tư vào một máy gia tốc vòng tròn khổng lồ, một số nhà nghiên cứu đã đề xuất sử dụng máy gia tốc tuyến tính, có thể tiết kiệm chi phí và linh hoạt hơn. Jenny List từ trung tâm máy gia tốc DESY tại Hamburg, Đức, đã nhấn mạnh rằng có nhiều công nghệ mới đang được phát triển có thể giúp tăng tốc hạt mà không cần đến những cấu trúc phức tạp như FCC.

Nếu FCC được phê duyệt, nó có thể định hình lại hướng đi của ngành vật lý hạt trong nhiều thập kỷ tới, nhưng cũng có thể gây ra những hệ lụy không mong muốn cho các nghiên cứu khác trong lĩnh vực này.

An Khang (Theo Guardian)