Trong bối cảnh phát triển khoa học công nghệ hiện nay, việc chuyển giao nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản cho các trường đại học đang trở thành một xu hướng tất yếu. Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ đã nhấn mạnh rằng Nhà nước sẽ thực hiện lộ trình này, coi các trường đại học là những trung tâm nghiên cứu quan trọng với nguồn nhân lực phong phú.
Định hướng chuyển giao nghiên cứu cơ bản
Trong cuộc thảo luận tại Quốc hội về dự án Luật Khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo, Bộ trưởng đã chỉ ra rằng việc chuyển giao nhiệm vụ nghiên cứu cơ bản cho các cơ sở giáo dục đại học là một chính sách lớn của dự luật. Điều này không chỉ phù hợp với thông lệ quốc tế mà còn giúp tối ưu hóa nguồn lực nghiên cứu trong nước.
Việc các trường đại học trở thành trung tâm nghiên cứu sẽ tạo ra một môi trường học thuật năng động, nơi mà giảng viên, sinh viên và các nhà nghiên cứu có thể cùng nhau phát triển các ý tưởng mới và công bố các nghiên cứu quốc tế.
Vai trò của các viện nghiên cứu
Bộ trưởng cũng khẳng định rằng việc chuyển giao này không có nghĩa là loại bỏ vai trò của các viện nghiên cứu. Ngược lại, các viện này sẽ tiếp tục thực hiện các nghiên cứu cơ bản phù hợp với thế mạnh và định hướng phát triển của mình. Điều này sẽ tạo ra sự cộng hưởng giữa các trường đại học và viện nghiên cứu, giúp nâng cao chất lượng nghiên cứu khoa học trong cả nước.
Mô hình ba chức năng của trường đại học
Dự luật cũng khuyến khích các trường đại học phát triển mô hình ba chức năng: Đào tạo – Nghiên cứu – Đổi mới sáng tạo. Mô hình này đã được áp dụng thành công ở nhiều quốc gia phát triển và sẽ tạo ra một hệ sinh thái học thuật bền vững, giúp nâng cao năng lực cạnh tranh của đất nước trong lĩnh vực khoa học công nghệ.
Chuyển trọng tâm phát triển về doanh nghiệp
Đặc biệt, dự luật cũng chuyển trọng tâm phát triển về phía doanh nghiệp, với việc lần đầu tiên có chương riêng về các chính sách thúc đẩy hoạt động nghiên cứu và đổi mới sáng tạo trong doanh nghiệp. Doanh nghiệp sẽ được khuyến khích đầu tư cho nghiên cứu phát triển, không chỉ bằng nguồn lực của mình mà còn nhận được sự hỗ trợ từ ngân sách Nhà nước.
Phát huy năng lực của các viện nghiên cứu quốc gia
Đại biểu Nguyễn Thị Việt Nga đã bày tỏ sự đồng tình với chủ trương này, cho rằng việc chuyển giao hoạt động nghiên cứu cơ bản về các trường đại học là một bước đi đúng đắn. Tuy nhiên, bà cũng nhấn mạnh rằng cần có lộ trình và chính sách cụ thể để đảm bảo tính bền vững của hệ sinh thái khoa học công nghệ quốc gia.
Bà cũng chỉ ra rằng nhiều trường đại học hiện nay còn thiếu thốn về cơ sở vật chất và đội ngũ nghiên cứu chuyên sâu, do đó cần có sự đầu tư bài bản để nâng cao chất lượng nghiên cứu.
Cần có cơ chế phối hợp giữa viện và trường
Để tối ưu hóa nguồn lực, bà đề nghị cần có cơ chế phối hợp giữa các viện nghiên cứu và trường đại học, hình thành các nhóm nghiên cứu liên viện, liên trường. Điều này sẽ giúp chia sẻ tài nguyên và nâng cao hiệu quả nghiên cứu.
Hỗ trợ doanh nghiệp trong ứng dụng khoa học
Đại biểu Phạm Trọng Nghĩa cũng nhấn mạnh rằng sự phát triển của khoa học và đổi mới sáng tạo cần có sự tham gia của Nhà nước, thị trường và xã hội. Ông đề xuất bổ sung cơ chế hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa được miễn chi phí khi sử dụng dịch vụ nghiên cứu từ các viện và trường đại học, nhằm thúc đẩy đổi mới sáng tạo và thương mại hóa kết quả nghiên cứu.
Dự án Luật sẽ được Quốc hội thảo luận và dự kiến thông qua trong kỳ họp tới, mở ra nhiều cơ hội cho sự phát triển của khoa học công nghệ trong nước.
