Trong suốt giai đoạn kháng chiến và giải phóng dân tộc, nhiều nhà khoa học Việt Nam đã vượt qua khó khăn, thiếu thốn để thực hiện những nghiên cứu quan trọng, góp phần vào chiến thắng và sự thống nhất đất nước. Họ không chỉ là những người nghiên cứu mà còn là những chiến sĩ trên mặt trận khoa học, mang lại những giá trị thiết thực cho sức khỏe và đời sống nhân dân.
Nhân dịp kỷ niệm 80 năm Cách mạng tháng Tám và ngày Quốc khánh, Triển lãm thành tựu Khoa học công nghệ, Đổi mới sáng tạo và Chuyển đổi số Quốc gia đã diễn ra từ ngày 28/8 đến 5/9 tại Trung tâm Triển lãm Quốc gia, Đông Hội, Hà Nội. Tại đây, Bộ Khoa học và Công nghệ đã giới thiệu hàng trăm nhà khoa học với những đóng góp nổi bật. Dưới đây là một số gương mặt tiêu biểu trong số đó.
Giáo sư Hồ Đắc Di (1900-1984)
Giáo sư Hồ Đắc Di là một trong những bác sĩ đầu tiên của Việt Nam được thực dân Pháp cho phép thực hiện phẫu thuật trước Cách mạng Tháng Tám. Ông đã có những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực y học với các công trình nghiên cứu về sinh học và bệnh học, cùng với phương pháp đào tạo cán bộ y tế. Những nghiên cứu của ông không chỉ có giá trị lý thuyết mà còn ảnh hưởng sâu sắc đến nhiều thế hệ cán bộ y tế, góp phần xây dựng nền y học hiện đại ở Việt Nam. Ông đã được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 1996.
Giáo sư Trần Đại Nghĩa (1913-1997)
Giáo sư Trần Đại Nghĩa nổi tiếng với các công trình chế tạo vũ khí như đạn Bazoka và súng SKZ. Ông đã có những đóng góp quan trọng trong việc phát triển vũ khí cho cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp, giúp quân đội Việt Minh nâng cao sức chiến đấu. Năm 1996, ông được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh cho những sáng tạo trong lĩnh vực này.
Giáo sư Nguyễn Khánh Toàn (1905-1993)
Giáo sư Nguyễn Khánh Toàn là một trong những nhà sử học hàng đầu của Việt Nam, với nhiều công trình nghiên cứu sâu sắc về lịch sử. Ông đã áp dụng phương pháp luận Mác – Lênin để phân tích và lý giải các sự kiện lịch sử, khẳng định vai trò của giai cấp công nhân trong cách mạng. Những công trình của ông đã được ghi nhận và truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 1996.
Giáo sư Trần Văn Giàu (1911-2010)
Trong giai đoạn xây dựng chủ nghĩa xã hội ở miền Bắc, Giáo sư Trần Văn Giàu đã có những công trình nghiên cứu lịch sử có giá trị lớn, góp phần phát triển ngành khoa học xã hội và nhân văn. Ông đã đào tạo nhiều nhà sử học nổi tiếng và được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 1996.
Giáo sư Đào Duy Anh (1904-1988)
Giáo sư Đào Duy Anh là một học giả tiên phong trong việc phát triển các ngành khoa học xã hội và nhân văn tại Việt Nam. Các công trình của ông về lịch sử và văn hóa đã mở ra những phương pháp nghiên cứu mới, có ảnh hưởng sâu rộng đến nhiều thế hệ học giả. Ông đã được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 2000.
Giáo sư Đinh Gia Khánh (1924-2003)
Giáo sư Đinh Gia Khánh là một trong những nhà khoa học đầu tiên đặt nền móng cho nghiên cứu văn học và văn hóa dân gian Việt Nam. Các công trình của ông không chỉ có giá trị học thuật mà còn gắn liền với thực tiễn văn hóa xã hội, góp phần phát triển bền vững các nghiên cứu về văn hóa dân gian. Ông đã được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 1996.
Giáo sư Nguyễn Văn Huyên (1908-1975)
Giáo sư Nguyễn Văn Huyên là một nhà khoa học và nhà giáo dục nổi tiếng, với bộ sách “Góp phần nghiên cứu văn hóa Việt Nam” đã đặt nền móng cho phương pháp nghiên cứu hiện đại trong các ngành khoa học xã hội. Công trình của ông không chỉ có giá trị khoa học mà còn khơi dậy lòng yêu nước và tự hào dân tộc. Ông được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 2000.
Giáo sư Nguyễn Văn Hiệu (1938-2022)
Trong lĩnh vực khoa học tự nhiên, Giáo sư Nguyễn Văn Hiệu đã có những nghiên cứu quan trọng về các hạt sơ cấp và siêu dẫn nhiệt độ cao. Những đóng góp của ông đã được quốc tế công nhận và ông đã nhận Giải thưởng Lenin cho những thành tựu của mình.
Giáo sư Lê Văn Thiêm (1918-1991)
Giáo sư Lê Văn Thiêm đã có những đóng góp quan trọng trong lĩnh vực vật lý-toán học, đặc biệt là trong việc giải quyết các bài toán kỹ thuật liên quan đến môi trường không đồng chất. Ông đã được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 1996 cho những công trình nghiên cứu của mình.
Giáo sư Hoàng Tụy (1927-2019)
Giáo sư Hoàng Tụy là người đã phát triển nhiều phương pháp giải toán độc đáo, có giá trị thực tiễn cao trong các lĩnh vực kinh tế và kỹ thuật. Ông đã được trao Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 1996 cho những đóng góp của mình trong lĩnh vực tối ưu hóa.
Giáo sư Nguyễn Đình Tứ (1932-1996)
Giáo sư Nguyễn Đình Tứ là một nhà vật lý hạt nhân nổi tiếng với các nghiên cứu về tương tác của các hạt cơ bản. Ông đã được truy tặng Giải thưởng Hồ Chí Minh vào năm 2000 cho những đóng góp quan trọng của mình trong lĩnh vực này.
Giáo sư Nguyễn Xiển (1907-1997)
Giáo sư Nguyễn Xiển là người đã đặt nền móng cho ngành khí tượng thủy văn Việt Nam, với nhiều công trình nghiên cứu về khí hậu miền Bắc. Ông đã có những đóng góp quan trọng trong việc xây dựng hệ thống dự báo thời tiết và ứng dụng dữ liệu khí hậu vào phát triển kinh tế.
Bảo Anh tổng hợp
